PHẦN 1-QUYỂN SÔ 34: THEO DÒNG LỊCH SỬ ĐẠO ĐỨC – THÂN THẾ - GIA ĐÌNH CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH

PHẦN 1: THEO DÒNG LỊCH SỬ

ĐẠO ĐỨC – THÂN THẾ - GIA ĐÌNH CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH.

Cuối thế kỷ 19

Nam Mô A Di Là Phật.

Cách mạng tháng 8 thành công

Việt Nam độc lập hòa bình tự do

Nguyễn Ái Quốc lái con đò

Đưa dân Nam Việt ấm no phúc hồng

Việt Nam thống nhất non sông

Nhờ Nguyễn Ái Quốc hết lòng vì dân

Còn bao thế hệ Thiên Thần

Hy sinh vì nước vì dân Nam nhà

Viết lên những bản hùng ca

Tinh hoa trong sáng của nhà Việt Nam

Sách chưa kể hết các trang

Những người dựng giữ giang san nước nhà

Xin Hồn lượng thứ vị tha

Để cho viết tiếp sử nhà kế sau...

Nam Mô A Di Là Phật.

Từ nơi rừng thẳm biển sâu

Anh hùng liệt sĩ đang thâu đón về

Với bao Hồn thác xa quê

Nhiệm vụ Quốc tế nặng nề bao năm

Thương Hồn sương gió xa xăm

Nay chiêu về nước dân Nam tôn thờ

Đất nước thống nhất tự do

Hòa Bình bền vững dân lo đáp đền

Chủ tịch nước Hồ Chí Minh

Anh hùng giải phóng quên mình vì dân

Người là một bậc Vĩ nhân

Người là vị Thánh giáng trần cứu tinh

Suốt đời chẳng nghĩ cho mình

Về Thiên Người lại hiển linh giúp đời

Đức nhân Người sánh biển khơi

Danh nhân kiệt xuất sáng ngời năm châu

Tên Người tựa Ngọc Trân Châu

Công Người chẳng bút mực nào viết nên

Gia phong Người bậc Thánh hiền

Chọn bề trung hiếu thiên niên lưu truyền

Hoàng Trù cùng với Làng Sen

Hai làng một cảnh cùng miền Thần Nông

Người sinh mùa phượng đỏ hồng

Đặt tên là Nguyễn Sinh Cung - Tất Thành

Nơi sinh quê ngoại làng bên

Đến khi khôn lớn làng bên đón về

Nội ngoại đều vùng chốn quê

Sinh sống nông nghiệp một nghề thuần canh

Chị cả là Nguyễn Thị Thanh

Sinh ra vốn đã hiền lành nết na

Sinh Khiên anh thứ đó mà

Sinh Xin em út cảnh nhà 4 con

Nhưng rồi chẳng được vuông tròn

Sinh Xin đi trước phận con chẳng lành

Người còn một chị một anh

Cùng nhau vì Nước lưu danh sử vàng

Ngược dòng lịch sử vẻ vang

Tìm về nguồn cội xóm làng tình thân

Tên Người rạng rỡ cõi trần

Sinh quê cách mạng muôn dân nghĩa tình

Quê hương Người sống văn minh

Thăng trầm lịch sử - hiện hình tài ba

Người sinh mùa phượng nở hoa

Màu cờ cách mạng ấy là việc Thiên

Quê hương chính xã Kim Liên

Sen vàng nở ngát - hoa trên nền hồng

Đỏ vàng chính gốc Tổ Tông

Da vàng máu đỏ con Rồng cháu Tiên

* Mẹ Hoàng Thị Loan Mẫu hiền

*Cha Nguyễn Sinh Sắc một thiên anh tài

Phụ mẫu tài đức sánh vai

Sinh ra toàn những gái trai ngoan hiền

Nội ngoại cùng đất Kim Liên

Làng Trù - cùng với làng Sen bên mà

Chiếu theo gia phả viết ra

Sinh Sắc còn có anh là Sinh Trợ

Mồ côi mẹ lúc còn thơ

Anh em đùm bọc nương nhờ tình thương

Cha là Ông Nguyễn Sinh Vượng

Mẹ Cha thấm đậm tình thương ai bì

Mẹ là bà Hà Thị Hy

Người xã Chung Cự cũng là canh nông

Đầm ấm trong cảnh vợ chồng

Sinh con đức độ nối dòng Nguyễn Sinh

Sinh Trợ - sinh phận làm anh

Cuối năm Nhâm Tuất mẹ sinh em mà

Khi Sinh Sắc vừa lên ba

Cả nhà đang ấm - mẹ đà xa con

Xót xa chẳng được vuông tròn

Bởi không còn mẹ cha con tự mình

Vất vả ngày tháng mưu sinh

Ông Vượng tự phải một mình nuôi con

Chẳng chờ các con lớn khôn

Năm sau Ông cũng về luôn với Bà

Trợ – Sắc khóc mẹ cùng cha

Sớm mồ côi cảnh thật là thương đau

Làm anh việc dồn lên đầu

Thương em càng nghĩ càng sầu ngày đêm

Thay cha mẹ nuôi dưỡng em

Quyền huynh thế phụ mà thèm mẹ cha

Gia cảnh chẳng giống người ta

Thân phận côi cút xót xa nhọc nhằn

Nhìn người thấy mình cực thân

Thương em – Trợ phải khó khăn về mình

Năm sau (1868) Trợ lập gia đình

Những mong lấy vợ giúp mình chăm em

Muốn xây nên cảnh ấm êm

Nào ngờ làm Sắc càng thêm tủi sầu

Anh chị nào có hiểu đâu?

Lòng em trống vắng nỗi đau thân tình

Tuổi thơ vất vả đủ hình

Thương cha nhớ mẹ phận mình long đong

Đêm ngủ Sắc chỉ ước mong

Cầu có cha mẹ ẵm bồng à ơi!

Ngủ mơ Sinh Sắc kêu trời

Đêm đi tìm mẹ - mẹ ơi chốn nào?

Đêm vắng chó sủa xôn xao

Bởi Sắc tìm mẹ ai nào thấu hay

Khóc tìm mẹ giữa đêm dày

Thiếu tình cha mẹ đắng cay khát thèm

Anh chị Trợ thấy vắng em

Vội vàng thức dậy giữa đêm kiếm tìm

Xóm làng chẳng thể lặng im

Giúp Trợ tìm Sắc làm đêm ồn ào

Tuổi thơ Sinh Sắc trí cao

Biết mình có lỗi mà nào nói chi

Phận mình chẳng dám so bì

Không ai chiều chuộng đành thì tự thân

Chăn trâu nấu cám chuyên cần

Tháng ngày mơ ước thành thân như người

Sắc luôn ước được vui chơi

Ước được đi học - tươi cười như ai

Khó khăn là chuyện hàng ngày

Thiếu sự chăm sóc chẳng ai như mình

Nhiều khi Sắc nghĩ thiệt tình

Dắt trâu gần lớp – ghé nhìn bạn xem

Lắng nghe thầy giảng mà thèm

Bản tính ham học càng làm Sắc say

Buộc trâu tre cụt nhìn thầy

Nghe lời thầy giảng Sắc ngây ngất lòng

Lấy que làm bút cầu mong

Học mót vài chữ cho lòng khỏa khuây

Nghe rồi Sắc phải đi ngay

Chăn trâu no cỏ - kiếm đầy rổ rau

Mò cua – bắt ốc mà sầu

Đem về cho chị lo âu bữa ngày

Tuổi nhỏ Sắc chịu đắng cay

Vì ham con chữ - cám này cháy khê

Chị dâu đi làm đồng về

Thấy mùi cám cháy bốc khê nặc nồng

Chị mắng rằng Sắc lông bông

Việc nhà không biết việc đồng mải chơi

Nghe chị mắng biết lỗi rồi

Nhưng chị la hét than ôi bực mình

Bữa ăn trong cảnh lặng thinh

Bởi chị dâu cứ rập rình mắng em

Sinh Sắc đói rách khát thèm

Cơm canh chia đúng anh em từng phần

Thương em anh Trợ tủi thân

Không lời ca thán để phần cơm em

Bữa ăn anh bớt khát thèm

Giấu phần mình để dành em cơm chiều

Bữa tối anh nghĩ bao nhiêu

Cắt phần cơm của bữa chiều - sang mai

Cứ vậy Sinh Sắc khổ dài

Ở với anh chị sắm khoai cực mình

Sắc ước được làm học sinh

Nhưng cảnh nhà mình sao thật thảm thê

Không cha không mẹ vỗ về

Ở với người chị gớm ghê tủi phiền

Sinh Sắc quyết chí vươn lên

Mò học cho giỏi giải phiền tấm thân

Thầy Đường thấy Sắc chuyên cần

Không cha không mẹ nương thân tu trì

Thấy Sắc sáng trí nghĩ suy

Đức độ ngoan ngoãn kiên trì thông minh

Thầy bèn bàn với gia đình

Xin đón Sinh Sắc về mình để nuôi

Thầy đến làng Sen thưa lời

Nói chuyện bàn bạc việc nuôi học trò

Chuyện rằng Sinh Sắc chăm lo

Trí cao nghĩa lớn học trò thông minh

Nên xin bàn với gia đình

Cho cháu học chữ để vinh sau này

Bàn với anh chị Sắc ngay

Xin em về ở để thầy dưỡng nuôi

Anh chị đồng ý nhận lời

Cho Sắc làm phận con nuôi học hành

Thầy Đường gửi bạn dạy nhanh

Là thầy Thúc Tứ vùng mình Nghệ An

Thầy Tứ tâm đức chứa chan

Thương yêu dân nước gian nan giúp đời

Lòng thầy Thúc Tứ biển khơi

Dạy cho Sinh Sắc vốn người nết na

Thầy thương Sinh Sắc thật thà

Chăm chỉ ngoan ngoãn gần xa quý người

Dân nơi ở chẳng tiếc lời

Ngợi ca so sánh người đời trí cao

Đậu Tài Sinh Sắc anh hào

Cả hai đều giỏi tâm cao nghĩa tình

Sinh Sắc hiền dịu thông minh

Người có tài đức tự mình lo âu

Làng chùa cha mẹ đỡ đầu

Được cha mẹ quý tình sâu nghĩa đầy

Quê thứ hai người dựng xây

Có cha - có mẹ - có thầy ở bên

Gia đình Hoàng Đường tâm hiền

Bao đời dẹp giặc giữ yên nước nhà

Nhà sinh hai gái nết na

Chị Loan là cả thật thà hiền lương

Hoàng An em kế chuyên cần

Hai chị em sống tình thân chan hòa

Cùng nhau đoàn kết giúp cha

Cùng mẹ chăm chỉ việc nhà ấm yên

Hoàng Đường gia cảnh thảo hiền

Thương yêu đùm bọc trí bền lưu danh

Bảy gian nhà gỗ lợp tranh

Kín trên – bền dưới mái lành ấm thân

Hai gian giữa người dành phần

Cho trò đến học thành thân giúp đời

Họ Hoàng gia phả ghi lời

Quê Khoái Châu chính là nơi sinh thành

Tại Khoái Châu chép rõ rành

Họ Hoàng di tích vinh danh truyền đời

Nhà thờ Kim Liên hiện thời

Ghi tích dòng họ là người Hoàng Vân

Họ Hoàng trong sáng bội phần

Từng đi dẹp giặc giúp dân nước nhà

Hoàng Vân đất tổ hiền hòa

Dưỡng sinh Hoàng Tộc thật thà đức nhân

Hoàng Cương đức độ muôn phần

Sinh sống ở đất Hoàng Vân nhân tài

Sinh Hoàng Đường ấy là trai

Rồi do vận đổi sao dời về đây

Đến Kim Liên để sinh nhai

Ấy là đất Thánh bấy nay lẫy lừng

Bố vợ của ông Hoàng Đường

Là Nguyễn Văn Giáp tấm gương đại hiền

Cụ Giáp sinh gái có duyên

Là Nguyễn Thị Kép tâm hiền từ bi

Gái Kép đức độ tu trì

Sinh Hoàng Loan một nữ nhi hiền tài

Toàn gia đức tích tâm tu

Sống đại đoàn kết nhân từ văn minh

Những năm sinh sống thuận tình

Sinh Sắc khỏe mạnh thông minh đẹp người

Hoàng Loan tính nết vui tươi

Vóc người duyên dáng hay cười nết na

Hoàng Đường ngỏ ý thông gia

Muốn Sắc làm rể để nhà thêm vinh

Được lời Sinh Sắc thuận tình

Được cha mẹ thuận mối tình duyên se

Hàng xóm trò chuyện bửu dè

Nhưng đám cưới vẫn chẳng e ngại gì

Hai người duyên đẹp vậy thì

Tổ chức đám cưới lễ nghi hai nhà

Vợ chồng chung sống chan hòa

Có nhà xinh nhỏ - có cha mẹ gần

Ba gian nhà lá dành phần

Vợ chồng hạnh phúc chuyên cần làm ăn

Hàng ngày chia sẻ nhọc nhằn

Bàn bạc công việc khó khăn cùng làm

Mỗi người mỗi việc rõ ràng

Anh ngồi đọc sách còn nàng quay tơ

Hoàng Loan gái đảm ngày giờ

Tính nết hiền dịu sớm trưa chuyên cần

Bà là người vợ mực phân

Cũng là người mẹ tảo tần vị tha

Một năm sau cưới sinh ra

Gái đầu lòng ấy chính là Liên Thanh

Vần thơ điệu hát quê mình

Ru con lòng mẹ đượm tình quê hương

Truyện Kiều cung bậc dễ thương

Nàng Kiều sông ấy tiền đường thảm thê

Lòng mẹ chất nặng tình quê

Ru con chẳng phải sớm khuya ru mình

Rằng đời có khổ có vinh

Câu hò ví dặm nghĩa tình sáng soi

Sông kia bên lở bên bồi

Có trong có đục ai ngồi đợi ai

Bốn năm sau lại sinh trai

Sinh Khiêm con thứ là người trí cao

Thanh – Khiêm tình cảm dạt dào

Được cha cùng mẹ bọc bao tháng ngày

Lần ba vượt cạn (1890 - Năm Canh Dần) như ai

Nào đây Trời Phật an bày cho dân

Sinh ra một bậc Vĩ nhân

Là Sinh Côn đức nghĩa ân cao dầy

Chính Hồ Chí Minh bậc thầy

Chính là Ái Quốc sau này rạng danh

Từ nhỏ trí lớn thông minh

Ba tuổi biết nghĩ cảnh vinh – cảnh sầu

Biết căm thù lũ mọt sâu

Biết thương nghèo khó xót đau cực hình

Tính Người cương trực thông minh

Cùng với cha mẹ gia đình nêu cao

Chị em tình nghĩa dạt dào

Luôn được cha mẹ dạy chao dưỡng thành

Được Ngoại chỉ bảo thông hanh

Được cha dạy dỗ trưởng thành nết na

Hoàng Loan như Tiên trong nhà

Dạy con ngoan giỏi khác xa cõi trần

Bà là người sống nghĩa nhân

Sinh ra Ái Quốc vị Thần cứu tinh

Hoàng Loan người sống hết mình

Thương chồng yêu nước làm vinh sử nhà

Chẳng ngại cùng chồng đi xa

Hai con theo mẹ - một nhà Ngoại trông

Gái Thanh nhờ Ngoại vun trồng

Nhờ Dì cùng Ngoại dưỡng trông tháng ngày

Hai bốn tuổi - gánh nặng vai

Giúp chồng vô Huế ôn bài để thi

Đem hai con nhỏ cùng đi

Theo vô Huế giúp chồng thi Tú Tài

Một bên con – một bên khoai

Dép mo cau mẹ đường dài mà đi

Nắng mưa sương gió quản gì

Chỉ mong chồng đỗ khoa thi kỳ này

Vô Huế Người chẳng quen ai

Vất vả dệt vải miệt mài ngày đêm

Triền miên tần tảo dệt thêm

Thức khuya dậy sớm thâu đêm mệt nhoài

Mưa rét mẹ thức ai hay

Động viên chồng đỗ mai này hầu dân

Luôn tay mẹ chẳng ngại ngần

Mong chồng thành đạt giúp phần nước Nam

Sinh Sắc đáp bằng việc làm

Thức khuya học sách đọc ham hiểu nhiều

Vợ chồng rất đỗi thương yêu

Chịu thương chịu khó biết chiều lòng nhau

Hoàng Loan tình như biển sâu

Khó khăn khắc phục thật giầu nghĩa ân

Lần đầu người khổ vô ngần

Chồng không thi đỗ cực thân tủi sầu

Nhưng người tình nghĩa cao sâu

Mong chồng thi đỗ xóa sầu cho dân

Lần này cũng chẳng rạng danh

Phải đem hai trẻ về nhanh quê nhà

Ở ăn tiền kiếm đâu ra?

Phải về xin Ngoại để mà học thi

Ngoại cũng đâu giàu có gì?

Người phải bán ruộng một khi con cần

Đường dài giúp con nhanh chân

Để con khỏi nợ - khỏi nần khổ tâm

Thế nhưng người chịu âm thầm

Bởi tiền không đủ phải tầm đâu ra

Vợ chồng vẫn quyết đường xa

Gánh gồng thay đổi nắng mưa đêm ngày

Khiêm – Côn phải cùng mẹ thầy

Đường dài dốc núi tháng ngày hề chi

Khó khăn gian khổ quyết thi

Cơm độn khoai sắn có chi đáng buồn

Đói no chồng vợ lòng son

Chỉ thương hai trẻ vẫn còn thơ ngây

Thân gầy mẹ vẫn tháng ngày

Nghén thai mẹ vẫn đủ đầy chăm cho

Chồng xa – tháng đẻ tự lo

Làm mẹ vẫn phải thân cò ngày đêm

Để chồng yên phận học thêm

Tự mình phải cố cho êm sớm chiều

Chồng còn phải bận việc triều

Chức quan hàng Tỉnh có nhiều việc lo

Coi thi Thanh Hóa chuyện to

Việc nhà mình mẹ thân cò nhờ ai?

Sinh thêm con nhỏ là trai

Thân gầy mẹ phải ngày dài lo âu

Con mới mười tuổi biết đâu

Chưa giúp được mẹ - chưa hầu được em

Mẹ phải sương nắng lấm lem

Tảo tầm tìm kiếm để đem về nhà

Thương con lòng mẹ xót xa

Không anh – không chị trong nhà vắng không

Một mình vượt cạn vắng chồng

Tấm thân gầy yếu não lòng héo hon

Đêm đông giá rét ẵm con

Mẹ không đủ sức để còn à ơi

Ốm sốt – ôm bé nhìn trời

Lòng Côn thương mẹ nào ngồi được yên

Mười tuổi Côn phải lo phiền

Chạy mua cơm quán về liền mẹ mong

Vận buồn đem đến nhọc lòng

Cơm về - mẹ chẳng kịp mong đi liền!!!

Đường về lòng chẳng bình yên

Bạn Huệ Minh báo mẹ hiền đã đi

Thế là Côn chẳng nghĩ suy

Ném âu cơm bỏ chạy đi kêu gào

Mẹ ơi! mẹ bỏ con sao

Còn em bé nhỏ con nào biết nuôi

Em đâu biết mẹ chết rồi

Cứ nằm nhai vú  - than ôi đau lòng

Nhờ bạn Huệ Minh đứng trông

Bế em ra khỏi cõi lòng mẹ thương

Lúc này Côn khổ trăm đường

Kêu van lạy mẹ khói hương ngạt ngào

Thời thế cay nghiệt làm sao

Mẹ chết còn chẳng được gào khóc to

Bởi giặc trong thành tìm dò

Côn phải đau khổ - còn lo đủ điều

Hàng xóm tốt bụng thương yêu

Thương Côn bé nhỏ đến nhiều động viên.

(Ghi nhớ: Mẹ Bác Hồ ra đi vừa tròn 33 tuổi ở trần gian)

Côn được hàng xóm tâm hiền

Làm tang cho mẹ giúp yên cửa nhà

Nhưng tang mẹ thật xót xa

Không Nội không Ngoại ai mà đội tang

Mình Côn bé nhỏ bàng hoàng

Đội tang đưa mẹ nghĩa trang mập mờ

Mộ mẹ yên cảnh mộng mơ

Sông Hương xứ Huế bây giờ còn ghi

Bia đá tạc chữ từ bi

Tên Người nằm đó truyền đi muôn đời

Tháng Chạp Tết sắp đến rồi

Mẹ rời trần thế về nơi sông tuyền

Cha Thanh Hóa việc công quyền

Côn bồng em nhỏ tủi phiền lo âu

Anh ôm em khóc đêm thâu

Bởi em khát sữa khóc lâu đêm trường

Nhìn em khóc đến là thương

Bế đi xin sữa đoạn trường xót xa

Bế em đi khắp từng nhà

Nhìn thấy cảnh tượng gần xa mủi lòng

Ngày Tết nhà nhà đều đông

Mình Côn côi cút ẵm bồng đứa em

Nhìn lớp cùng tuổi mà thèm

Được cha mẹ chuộng anh em sum vầy

Bạn bè đi chợ đó đây

Côn không cha mẹ thân gầy bế em

Nhìn cảnh ngày Tết mà thèm

Lòng Côn chỉ nghĩ thương em ngọt ngào

Bà con hàng xóm xôn xao

Thương Côn côi cút gọi vào cho ăn

Nhưng Côn cam chịu nhọc nhằn

Không muốn ngày tết vui ăn nhà người

Nghĩ mình cảnh chẳng đáng vui

Nhà không hương khói mẹ thời quạnh hưu

Ngày tết chẳng muốn đi đâu

Thắp hương cho mẹ lòng đau lệ trào

Cắn răng để khỏi thét gào

Cha Côn đi vắng biết bao giờ về

Anh em sống cảnh xa quê

Vắng cha không mẹ thảm thê âu sầu

Em khát sữa chờ được đâu

Anh chạy quanh xóm xin mau rồi về

Tết năm đó chẳng được yên

Thương em! nhớ mẹ! khóc phiền chờ cha

Chỉ Côn với em ở nhà

Anh Khiêm cùng ở với cha đàng ngoài

Nhìn quanh chẳng biết cậy ai

Thay cha – thay mẹ tháng ngày xứ xa

Sau tết cha mới về nhà

Con ốm vợ mất xót xa trăm đường

Nhìn Côn ẵm bé xót thương

Run run cha thắp nén hương nghẹn ngào

Chớp mắt ngấn lệ tuôn trào

Nhìn con lòng dạ như dao cứa hoài

Gia cảnh bao giờ nguôi ngoai

Thương con nhớ vợ lòng hoài sầu thêm

Đưa tay đón bé khát thèm

Như tình mẫu tử nâng em ngày nào

Bé Xin nhìn cha khát khao

Không hề chớp mắt nghẹt ngào ra đi

Cha hiểu con muốn nói gì

Xa con – xa vợ cha vì việc quan

Xin con đừng trách mà oan

Làm trai Xứ Nghệ lo toan cho đời

Truyền thống gia tộc con ơi

Phải đâu cha sống một đời cho con?

Trời cao cũng hiểu cha mà

Bỗng dưng đen kịt như là màn đêm

Sinh Côn - nhớ mẹ - khóc em

Nhớ lúc khát sữa em thèm càng thương

Lòng cha trăm mối tơ vương

Ôm em tắt thở đoạn trường đắng cay

Thương con cực khổ bao ngày

Bỏ cha - theo mẹ hôm nay đi rồi

Thương bé cha khóc than ôi

Làm sao sinh cảnh bạc đời héo hon

Thương con thiếu sữa gầy mòn

Thương con quá bé đã tròn tuổi đâu

Việc quan cha vắng nhà lâu

Hôm nay về lại ngờ đâu cảnh này

Sinh ra gặp cảnh chẳng may

Mẹ yếu! cha vắng chẳng ai đỡ đần

Phải chăng trời ở bất cân

Phải chăng số phận cõi trần con ơi

Sinh ra gặp cảnh chơi vơi

Vắng cha - mẹ yếu ấy thời tủi thân

Đến khi cha được về bên

Bé thì đuối sức xác thân gầy mòn

Bao ngày chịu cảnh héo hon

Không tình cha mẹ chỉ còn có anh

Anh Côn vật lộn dỗ dành

Nhưng bé bỏ lại hai anh cùng thầy

Thương con cha khóc đắng cay

Đem bé chôn cất Xứ này Sông Hương

Đứa bé có mẹ dẫn đường

Như khi còn sống tình thương mẹ hiền

Ba cha con quá buồn phiền

Tang xong cha quyết sớm liền ra quê

Ba cha con đi bộ về

Đường dài kéo cảnh thảm thê tháng ngày

Đưa con về Ngoại dãi bày

Báo cho Ngoại biết nhà nay thế nào

Biết rằng Ngoại sẽ khóc gào

Hỏi tìm con gái mà nào thấy đâu

Việc tang chẳng thể để lâu

Đeo tang cha quyết về mau báo nhà

Nhìn cha con cảnh xót xa

Khi về không thấy gái nhà ở đâu

Khi đi chồng vợ chung đầu

Khi về con gái mẹ đâu mất rồi

Chỉ thấy khăn trắng mà thôi

Cha con phờ phạc than ôi ngẹn ngào

Thế là Ngoại khóc – Ngoại gào

Trời sao sinh cảnh gắt gao thế này

Lá vàng còn ở trên cây

Lá xanh rụng xuống lòng này xót đau

Sao con bỏ mẹ - bỏ chồng

Bỏ ba con nhỏ ai trông mẹ già

Sao con đã vội đi xa

Sao con bỏ lại mẹ già con đi

Bây giờ Ngoại biết nói gì

Các cháu quá nhỏ - rể thi thế nào

Con ơi! mẹ biết làm sao

Tuổi già mẹ chịu thế nào được đây

Làm sao giúp rể học bài

Để mà thi đỗ rồi mai giúp đời

Sinh Sắc suy tính ngay thời

Lập thờ cho vợ lại rồi đi thi

Gái Thanh gửi Ngoại gửi Dì

Hai con trai nhỏ cùng đi vô miền

Cha con sắp xếp bút nghiên

Ngoại lại bán ruộng lấy tiền giúp con

Ba lần bán ruộng chưa tròn

Lần này lại bán giúp con thành tài

Sinh Sắc quyết chí làm trai

Quyết thi cho đỗ đem tài cứu dân

Tháng ngày vất vả việc trần

Vừa nuôi con - vừa tu thân miệt mài

Phật Trời không phụ công ai

Kỳ thi đã đỗ Tú Tài vẻ vang

Danh thơm tên họ đàng hoàng

Bảng vàng yết thị cao sang anh tài

Chiếu theo phong tục xưa nay

Ai thi đỗ bảng về ngay quê trình

Về với Tiên Tổ tâm linh

Vinh quy bái tổ cầu trình bình an

Biết tin Ngoại đã luận bàn

Làm cơm chờ đón rể quan về nhà

Dân làng cô bác gần xa

Chờ quan Sinh Sắc về nhà Ngoại đây

Nhưng theo phong tục xưa nay

Thi đỗ quan Tú về ngay tổ nhà

Sinh Sắc thương Ngoại xót xa

Người vái xin Ngoại về nhà cho yên

Mẹ nhìn con rể dịu hiền

Tuôn hai dòng lệ lặng yên buồn rầu

Bởi Ngoại mong ước từ lâu

Chăm lo mong rể đỗ đầu làm quan

Cơm canh nghi lễ chu toàn

Chờ đón chàng rể chăm ngoan về trình

Nhưng nào theo ý của mình

Sinh Sắc giữ luật gia đình Nội Tông

Thắp hương họ Hoàng khấn mong

Để người cáo biệt yên lòng về bên

Quê nội chính gốc làng Sen

Nhân dân chờ đón người hiền vinh quy

Tin vui chắp cánh tay đi

Trai làng đã đỗ khoa thi kỳ này

Cha con về Nội hôm nay

Một cuộc hội ngộ bao ngày chờ mong

Sinh Sắc cảm tạ tấm lòng

Đón người xa xứ có công với đời

Gặp nhau tình cảm đầy vơi

Sinh Sắc nhớ vợ không ngơi phút nào

Lập ngay bàn thờ tôn cao

Mời Hoàng Loan ngự vái chào ra đi

Ba cha con lại kiên trì

Đi bộ vô Huế để thi vào trường

Vô Huế nhìn cảnh tang thương

Không nhà ở trọ - vô trường xa xôi

Thế là chẳng chịu yên rồi

Phải thuê nơi khác tiện nơi học hành

Côn tuy nhỏ tuổi mà nhanh

Chợ búa cơm nước ngon lành giúp cha

Cha con tình nghĩa mặn mà

Bàn việc xóa cảnh xót xa giặc đày

Cha dạy con sống thẳng ngay

Cố học cho giỏi sau này giúp dân

Dạy con học tập chuyên cần

Để có thể Tài Đức mà phân chính – tà

Muốn gìn giữ non sông ta

Tài Đức Trí Dũng mới là gốc xây

Ví như người đi trồng cây

Để có cây tốt chăm ngay từ đầu

Muốn cho nước mạnh dân giàu

Phải rèn trí thức mai sau giúp đời

Tuổi nhỏ nhưng Thành hiểu lời

Ở tuổi 14 ham chơi ai bằng

Ấy nhưng hành động nói năng

Tất Thành thể hiện sánh bằng tuổi cao

Học hành chẳng kể công lao

Chẳng chờ thiên hạ để cao với đời

Tất Thành rèn trí không ngơi

Ngày gắng học giỏi - tối thời dạy cha

Anh em đoàn kết chan hòa

Dạy cha chữ mới của ta thế nào

Rồi người nêu nguyện ước cao

Con muốn có chữ đi vào giúp dân

Nên Thành chăm chỉ chuyên cần

Học giỏi ngoan ngoãn tu thân kiên trì

Thành luôn đem lòng từ bi

Yêu thương bè bạn cùng thi học hành

Bạn - thầy cùng quý Tất Thành

Bởi người tài giỏi thông hanh đẹp lòng

Nhưng việc chưa toại ước mong

Cha lại nhận lệnh mà lòng xót thương!

Cha con lại chia đôi đường

Bình Khê cha đến xóa ương cho đời

Cha con mỗi người mỗi nơi

Cha đi để lại em thời cùng anh

Cha buồn trong cảnh gia đình

Khó khăn vẫn phải lo nhanh việc triều

Dâng hương vợ - cha khấn kêu

Cũng vì việc nước chịu điều đắng cay

Dặn vợ ở lại chốn này

Cùng con học chữ dựng xây nước nhà

Thế rồi cha cũng nguôi ngoai

Khăn áo túi dết sáng mai đi liền

Thành cùng chia sẻ nỗi phiền

Đưa cha đến bến – lệ liền trào dâng

Cha nhìn con cảnh long đong

Nhưng người cố nén để lòng con tin

Cha bảo con hãy cố lên

Học giỏi gây dựng làm nền mai sau

Cha con lặng lẽ nhìn nhau

Chia tay trong cảnh dạ sầu lặng yên

Quay về phố xá lên đèn

Thành bị trúng gió - anh em buồn rầu

Cha đi luôn tận nơi đâu

Chỉ anh Khiêm ở chăm hầu em thôi

Anh em đùm bọc lần hồi

Cơm rau no đói than ôi khó lường

Mong em mau khỏi đến trường

Bạn cha - thầy Miến cảm thương đến bàn

Rằng thương thay cảnh cơ hàn

Chi bằng hai đứa ở luôn với thầy

Để thầy dạy bảo đúng sai

Cho anh em giỏi nay mai giúp đời

Anh em cảm tạ nói lời

Con xin chữa bệnh ở nơi nhà mình

Khỏi bệnh con lo học hành

Dần dần bệnh cũng được lành được yên

 Thành nuôi chí lớn tâm bền

Đến ngày lễ Phật theo lên nhà chùa

Dâng hương kính cẩn Thành thưa

Rụt rè xin Phật đón đưa dân hiền

Vì đâu dân chẳng ổn yên

Bởi Thực Dân Pháp đay nghiền máu xương

Sáng thứ tư khi đến trường

Thành nhìn thấy cảnh súng gươm biểu tình

Liền đưa anh cặp học sinh

Nhập vào trong đám biểu tình xông lên

Thành hô! đồng bào tiến lên

Muôn người nghèo khó tiến lên không ngừng

Người giàu có ít dửng dưng

Ta kiên quyết chống hãy đừng sợ chi

Buộc thực dân giảm thuế đi

Không bắt sưu – không hại gì đến dân

Thành kêu bạn bè đứng lên

Cùng vào cổ vũ gây nên phong trào

Sau biểu tình chí càng cao

Thành bị giặc biết quan nào là cha

Chúng bắt Tất Thành đứng ra

Kêu gọi cắt tóc hiệu là Duy Tân

Chúng đã gạn hỏi dần dần

Mục đích là để người dân không làm

Chúng khuyên Thành hãy học chăm

Để rồi sẽ có việc làm cao sang

Thành hiểu ý hiểm rõ ràng

Sa vào bẫy chúng sẽ mang án tù

Thành quyết chống mưu kẻ thù

Không nghe lũ giặc làm ngu dân nhà

Thầy Miến tìm đến tận nơi

Khuyên trò nhận lỗi mau ra học hành

Thành trả lời thầy rõ rành

Rằng với lũ giặc trung thành được sao

Chúng gây tội với đồng bào

Giết dân - ly dán hại bao gia đình

Lũ thực dân – lũ súc sinh

Giết già bắt trẻ cực hình đắng cay

Trò đâu phải kẻ mặt dày

Nếu ra đầu thú đắng cay suốt đời

Tất Thành bước tiếp cuộc đời

Tạm biệt thầy - bạn để rồi đi nhanh

Người dặn anh Đạt rõ rành

Rằng anh học tiếp rồi nhanh về nhà

18 tuổi Thành nhận ra

Mọi việc khám sứ ấy là lừa dân

Chúng bắt vua Đức Trọng Thần

Đem đi đầy ải cực thân xứ người

Thành Thái vị vua sáng tươi

Phải chịu cơ cực lấy người làm gương

Lũ giặc âm mưu khôn lường

Chúng lừa vua trẻ - giả thương đồng bào

Nhưng người vua đức tâm cao

Nhìn dân đau khổ lòng nào vẻ vang?

Nên giặc đã tước ngai vàng

Bắt vua đầy ải trái ngang trăm đường

Thành Thái bị bắt thảm thương

Xa con - xa vợ trăm đường xót xa

Vua chửi giặc lũ quỷ tà

Nước Nam còn khổ thì ta sướng gì??

Muôn dân nô lệ gian nguy

Vui chi bể ngọc chỉ vì mình ta

Đức vua quyết bỏ ngọc ngà

Chịu đường đầy ải phương xa cuối đời

Ông không nghe lũ quỷ dơi

Dù cho chúng dụng hết lời nhủ khuyên

Tất Thành nhớ đến lời nguyền

Làm dân phải giúp nước yên mọi bề

Chàng trai quyết phải xa quê

Chia tay anh Đạt hẹn về giúp dân

Anh em xa cách muôn phần

Tại khu nhà trọ rẽ phân đôi đường

Anh em mỗi người một phương

Em đi - anh ở tìm đường cứu dân

Với chị Thanh - anh phải gần

Để anh cùng chị giúp dân xóa sầu.

Sinh Khiêm người nghĩa tình sâu

Từ nhỏ đã có trí hầu dân ta

Vốn người đức độ thật thà

Đã từng đây đó cùng cha xa gần

Sinh Khiêm nghĩ mà tủi thân

Trước giờ mẹ chết chẳng gần đỡ nâng

Cùng cha về cảnh bâng khuâng

Không còn thấy mẹ lâng lâng lệ trào

Cha con bối rối nghẹn ngào

Mỗi người mỗi ngả ai nào kém ai

Giờ lại xa cách thế này

Em đi Phan Thiết làm thầy dạy dân

Anh thì ở lại đỡ đần

Thôi học - lao động tấm thân gầy mòn

Anh vào ở với bà con

Cùng bạn lao động héo hon khốn cùng

Sống chỉ mong vì việc chung

Chờ ngày khởi nghĩa để cùng đứng lên

Phong trào bị bại một phen

Nhưng người quyết trí đứng lên giúp đời

Về quê dạy học thảnh thơi

Để giúp dân nước người người hiểu nhanh

Dạy không thành buổi rõ rành

Không soạn bài giảng không thành đề cương

Anh dạy theo cách khác thường

Thơ ca - tục ngữ muôn phương truyền về

Học trò càng học càng mê

Càng yêu đất nước càng nghe lời thầy...

(Còn tiếp ở phần sau ->)