PHẦN 2-QUYỂN SỐ 34: THEO DÒNG LỊCH SỬ ĐẠO ĐỨC – THÂN THẾ - GIA ĐÌNH CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH.

PHẦN 2: TIẾNG KHÓC CỦA NHỮNG LINH HỒN BẤT TỬ -THEO DÒNG LỊCH SỬ

ĐẠO ĐỨC – THÂN THẾ - GIA ĐÌNH CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH.

...Pháp nghe đồn đại đó đây

Biết thầy tố tội Pháp đày dân Nam

 Tố cáo giặc Pháp sói lang

Nào tội cướp bóc - tội làm nhục dân

Nào tội tra tấn dã man

Cậu luôn tố cáo lũ gian hại người

Cậu lên tiếng khắp các nơi

Đề nghị giảm thuế ngay thời cho dân

Pháp vờ tỏ ý rằng cần

Đưa làm trợ lý giúp dân giúp đời

Pháp mời về Vinh thảo lời

Viết ra hương ước để khơi cảm tình

Hương ước nhằm giúp dân sinh

Giúp cảnh thờ cúng gia đình hương thôn

 Đâu sai thì phải sửa luôn

Không dùng vàng mã – không buôn Thánh Thần

Xôi thịt chia cho từng nhà

Để ăn cho khỏe không ra bạc tình...

Từ những việc làm nghiêm minh

 Nên Pháp nể trọng quyết trình cậu lên

Mời cậu về giúp chính quyền

Trợ lý phiên dịch cho yên mọi đường

Cậu hiểu ý kẻ sói lang

Chúng không chỉ tính tiền vàng tài nguyên

Mà chúng định biến chính quyền

Làm tay sai để chiếm nguyên nước mình

Chúng thu di sản tố linh

Thu các đồ quý nước mình xa xưa

Biết mưu Pháp nên cậu lừa

Cậu học tiếng Pháp để thưa đủ điều

Quan Pháp tỏ ý quý yêu

Nhưng gờm cậu giỏi nhiều điều phải nghe

Dù nghe chúng vẫn dặt dè

Giở trò bủn xỉn không che nổi người

Sinh Khiêm hiểu trò gạt đời

Cậu báo yếu bệnh – không đòi tiền lương

Về làm thầy ở quê hương

Cũng chị Thanh để liệu đường cứu dân

Xa quê lâu muốn về gần

Về quê càng thấy cực thân đủ điều

Thương dân mưa nắng sớm chiều

Làm ra chẳng đủ thuế sưu mọi đường

Nên cùng chị Thanh yêu thương

Bàn cách chống giặc - tìm đường cứu dân

Hai chị em chẳng phân vân

Sống quyết vì nước cực thân xá gì

Thế là giặc Pháp sinh nghi

Bắt Sinh Khiêm để đem đi sử tù

Vừa tra tấn – vừa nịnh xu

Vừa áp đảo cậu hòng thu nhân tài

Nhưng cậu quyết trí không khai

Thù quân cướp nước không sai lời nguyền

Chúng sử hình phạt đã tuyên

Khổ sai lao động đi liền ba năm

Trong tù lặng lẽ âm thầm

Suốt ngày suy tính trong tâm một bài

Cậu bàn với bạn tù đày

Tìm cách vượt ngục khỏi ngày đau thương

Không may gặp cảnh trái ương

Chúng đã dồn kín các đường gần xa

Khi cậu vừa mới trốn ra

Đã bị bắt lại thế là lần hai

Chúng sử tù cậu án dài

Buộc phải lãnh án khổ sai đau lòng

Chúng giải cậu về miền trong

Chín năm xa xứ trải lòng xót xa

 Năm năm lao dịch phải qua

Pháp đưa về Huế tỏ ra khiêm nhường

Dù bị quản thúc làm gương

Nhưng Sinh Khiêm vẫn tìm đường vô dân

Tìm bạn trò chuyện ân cần

Tìm trò dạy chữ giúp dân xóa mù

Dạy văn - dạy võ – dạy tu

Thời gian chớp nhoáng cần cù vì dân

Làm một thầy giáo chuyên cần

Không hề mắng chửi con dân câu nào

Dân kính tâm đức thầy cao

Giúp dân hiểu rõ phong trào đấu tranh

Thầy vạch đường lối rõ rành

Đấu tranh chống Pháp để giành tự do

Thực dân Pháp lắm mưu mô

Giống như con đỉa duỗi co hai vòi

Vòi vươn thuộc địa hại nòi

Luôn dùng hút máu để đòi hại dân

Rồi thầy tìm hiểu dần dần

Tìm con thầy Miến - người thân cha mình

Con thầy - cùng bạn học sinh

Tìm gặp trò chuyện tâm tình hàn huyên

Tìm bà Đạm Phương dịu hiền

Phụ nữ yêu nước ở miền Cố Đô

Là người hiểu rõ cơ đồ

Bà ghét những kẻ theo phò giặc Tây

Những ngày giặc chiếm đất này

Bà nhìn thấy cảnh bủa vây mà thù

Ghét cảnh chè chén lu bù

Ghét cảnh sưu thuế bắt phu đêm ngày

Thương dân khổ cực đắng cay

Bà đã anh dũng chống loài bất nhân

Bà Đạm Phương kể xa gần

Về họ Hoàng sống nghĩa ân đức tài

Bà Loan có một không hai

Nuôi chồng ăn học tính bài cứu dân

Hoàng Thị Loan sống đức nhân

Được dân xứu Huế tôn Thần tôn Tiên

Bà là người mẹ dịu hiền

Ngày đêm tầm tảo chẳng phiền kêu ca

Cậu Khiêm nghe chuyện thật thà

Lại càng thương mẹ xót xa nỗi lòng

Nghe Huỳnh Thúc Kháng cậu mong

Gặp người yêu nước hết lòng vì dân

Thầy Kháng đức độ toàn phần

Đấu tranh chống bọn Thực Dân bạo tàn

Người cũng vất vả gian nan

Kiên cường - bất khuất - cơ hàn - đắng cay

Đấu tranh với giặc bao ngày

Thầy mong có được người ngay cùng mình

Thầy rất quý trọng Tất Thành

Ngợi khen Tất Đạt – chị Thanh hết lời

Với Tất Đạt thầy tỏ lời

Đưa sách cho học giúp đời cứu dân

Vì Thầy biết ý Khiêm cần

Chữa bệnh xóa nỗi đau dân muôn nhà

Cậu Khiêm đón nhận mặn mà

Cậu cho bạn mượn ý là cứu dân

Rồi cậu tìm thầy phân trần

Xin thầy xá lỗi cho thân Khiêm này

Bởi do không hỏi thầy ngay

Đã cho bạn mượn liệu thầy phiền không

 Thầy Kháng gật đầu hài lòng

Được nhiều bạn đọc thầy không ngại gì

Cứ để nhiều bạn đọc đi

Càng nhiều càng tốt cũng vì nước dân

Thế là cậu hết ngại ngần

Không còn lo nghĩ phân vân chuyện nào

Mỗi lần xuống với đồng bào

Đem theo túi sách để trao giúp đời

Sách xem đất ở nhà người

Sách xem tướng số giúp đời xóa cay

Mỗi lần giúp cậu giảng bày

Ý tôi là vậy - dở hay  giải trình

Việc xem xét - việc tâm linh

Phúc họa do ở chính mình mà ra

Mê tâm sẽ sinh chuyện tà

Tĩnh tâm phúc đức nhận ra sau này

Mọi việc phổ ứng rất hay

Nơi nơi quý trọng người thầy giúp dân

Thực ra khổ tâm vô ngần

Mong sao thoát cảnh Thực Dân quản mình

Cậu nhờ Khám sứ chứng minh

Cáo anh ái quốc thất tình uống say

Cáo gửi cậu được xóa đày

Pháp gửi rượu để cậu say chết người

Nhận quà cậu giả vui tươi

Sau Pháp đi khỏi cậu thời đổ ngay

Tao không uống rượu độc này

Chỉ vờ để xóa đắng cay quản gì???

Khách lạ cậu nói nhăng nhi

Khách quen thăm cậu thôi thì vui tươi

Thấy cậu say rượu Pháp cười

Nên chúng hủy án cậu thời được tha

Thế là cậu được thả ra

Về quê dạy học rõ là bài cao

Dạy chữ - dạy võ hô hào

Giúp trò học giỏi đề cao giống nòi

 Khi đang dạy học gặp hồi

Nhật đảo chính Pháp ấy thời chiến chinh

Chúng làm đảo nội tình hình

Cậu lại khổ sở rối tinh chuyện này

Pháp nghi chị em nhà thầy

Nhân Nhật đảo chính thế này bắt luôn

Chúng bắt giam làm cậu buồn

Rồi bức xử cậu tù luôn kéo dài

Án xử hai tháng không sai

 Nhưng chúng giam cậu kéo dài hơn năm

Cậu chẳng được hưởng trăng rằm

Mất trò - không bạn đến thăm học hành

Khi Pháp thả cậu về nhanh

Mộ mẹ chưa cất sao đành ngồi yên

Để lòng mẹ đỡ tủi phiền

Động tranh cậu để mẹ hiền nghỉ ngơi

Tuần nhang cậu thắp khấn người

Khấn mẹ linh ứng xin trời giúp con

Mẹ ơi! Xin mẹ ngủ ngon

Ngàn thu mát dịu chờ con mẹ về

Em Côn con đã xa quê

Việc riêng chẳng nghĩ xin thề vì dân

Ngày em Côn về đã gần

Em về giúp nước giúp dân cứu đời

Hiện giờ chỗ mẹ nghỉ ngơi

Sau này sẽ được muôn người viếng thăm

Dù cho cách biệt dương âm

Tấm lòng dân Việt trăng rằm sáng soi

Lo cho mộ mẹ yên rồi

Cậu quay vô Huế đến nơi hồi nào

Nơi ngày cha mẹ mới vào

Cùng anh em cậu sống bao nghĩa tình

Hồi tưởng lại cảnh gia đình

Nhớ đồng bào Huế thắm tình biết bao

Nghe như có tiếng lao xao

Em Xin cùng mẹ đang chào cậu đây

Mẹ! em cùng cậu hôm nay

Thăm lại xứ Huế nhớ ngày xa xưa

Nhớ lại ngày tháng rét mưa

Thăm lại mảnh đất sớm trưa đi về

Lòng buồn nhớ cảnh thảm thê

Gia đình li tán xa quê chốn này

Rồi tìm viếng Cụ Phan ngay

Thắp hương khấn Cụ nhớ ngày xót xa

Nhớ ngày bị giặc khảo tra

Ngày Tây vây ráp dân ta biểu tình

Khắp nơi đụng độ đao binh

Nội cung đình Huế đất linh động trời

Thăm nơi xích xiềng một thời

Ta vùng lên phá – Pháp thời thất kinh

Huế vốn vùng đất cung đình

Lắm quan phò giặc – dân mình gieo neo

Cam tâm nuốt hận không theo

Nhớ ngày cách mạng dân nghèo vùng lên

Rồi cậu rời bế lên thuyền

Về quê Xứ Nghệ tuyên truyền đấu tranh

Lúc này cậu đã trưởng thành

Nghe trống khởi nghĩa cậu nhanh đi đầu

Vớ mũ ca lô đội mau

Cánh tay cầm giáo chặt đầu Thực Dân

Trở về tính xa nghĩ gần

Phải đi Hà Nội một lần tìm em

Xa nhau đã bấy nhiêu năm

Bây giờ khởi nghĩa anh làm chi đây?

Tìm nhau cạn tỏ đôi lời

Việc nhà – việc nước – chuyện đời – chuyện quê

Bao năm biệt xứ mới về

Bởi lo việc nước chưa hề gặp nhau

Anh tìm em chuyên đôi câu

Hỏi han sức khỏe bấy lâu thế nào?

Quê mình Xứ Nghệ ra sao?

Quê hương cách mạng phong trào đổi thay

Tới Phủ Chủ Tịch nhắn ngay

Anh Khiêm ghi mấy chữ này gửi em

Có người trình để Bác xem

Chỉ sau ba phút – anh em gặp liền

Anh em mừng rỡ hàn huyên

Bao năm xa cách – bến thuyền đợi nhau

Tình cảm chan chứa dạt dào

Anh em thắm thiết nói sao hết lời

Bao năm mỗi người mỗi nơi

Năm châu bốn biển em thời xông pha

Anh thì tranh đấu ở nhà

Từng bị giặc bắt chúng tra tấn hoài

Bao năm cơ cực tù đày

Hôm nay mới gặp em đây Ba Đình

Anh chưa nói hết sự tình

Ôm nhau lệ ướt đẫm mình chưa thôi

Rồi Bác bảo anh ngồi chơi

Hỏi thăm sức khỏe từng người trong quê

Anh Khiêm tình cảm tràn trề

Lấy cam bố hạ từ quê làm quà

Bác đưa hai bàn tay ra

Đón nhận tình cảm thật thà của anh

Anh biết em trai Tất Thành

Rất bận việc nước nên đành hẹn sau

Mưu Thực Dân Pháp thâm sâu

Đang còn ẩn khuất gây sầu dân ta

Nên anh trở lại quê nhà

Để Hồ Chủ Tịch đứng ra giúp đời

Anh lại về quê nghỉ ngơi

Giữ thân – giữ sức bởi thời đao binh

Anh về - em ở Ba Đình

Chỉ đạo cách mạng chương trình Đảng ta

 Trong lúc chiến sự diễn ra

Điện Biên Pháp chiếm ấy là kế sâu

Bác lên chỉ đạo từ đầu

Đào hầm kéo pháo vào sâu chiến trường

Chặn cho quân giặc hết đường

Chặn các phương tiện tiếp lương – tiếp người

Chiến trường đang lúc nước sôi

Bỗng có tin đến làm Người xót xa

Anh Đạt người đã băng hà

Lòng Bác nặng trĩu việc nhà để sau

Chiến trường đang lúc gắt gao

Thương anh Bác chỉ nghĩ mau thắng thù

Bác gửi điện từ chiến khu

Cảm ơn làng xóm xếp thu vẹn tròn

Xin lỗi họ hàng bà con

Người không về để lo tròn việc tang

Cảm ơn những tấm lòng vàng

Bà con lối xóm cưu mang việc nhà

Thương chị Thanh phận nữ mà

Bác động viên chị vượt qua lúc này

Rằng em chưa về được ngay

Để được bên chị những ngày đau thương

Thương em chị đừng vấn vương

Em còn lo việc chiến trường Điện Biên

Mong rằng chị hãy cố lên

Nghĩ đến việc nước cho quên nỗi sầu

Thương chị chẳng được đi đâu

Từ tuổi mười một ngập đầu việc quê

 Em thì đi suốt không về

Gia đình mình chị muôn bề phải lo

Từ việc nhỏ tới việc to

Chị ở với Ngoại giúp lo việc nhà

Những ngày hai em ở xa

Lặn lội đất Huế giúp cha ôn bài

Đến ngày mẹ sinh em trai

Vắng cha – mẹ ốm kéo dài khổ thân

Chị cũng không được ở gần

Để phụng dưỡng mẹ đỡ đần cho cha

Cả lúc mẹ - em đi xa

Chị cũng chẳng biết để mà chịu tang

Mãi khi chúng em về làng

Chị nhìn khăn trắng hai hàng lệ rơi

Bấy giờ mẹ đã đi rồi

Bà ngoại gào khóc – chị ngồi lặng yên

Chị chưa biết mặt em Xin

Cố ngồi lặng lẽ để hình dung em

Rồi các em lại xa nhà

Trở vào Xứ Huế giúp cha ôn bài

Sau ngày cha đỗ Tú Tài

Chị vẫn bên Ngoại tháng ngày đợi mong

 Ngày ngày chị cứ ngóng trông

Mong tin từ Huế mà lòng nhớ thương

Chị muốn khăn gói lên đường

Để vào đất Huế đến trường tìm cha

Nhưng đi thì ai ở nhà

Thôi đành ở lại bên bà đợi trông

Lớn lên chị không lấy chồng

Một mình ở vậy cho lòng thảnh thơi

Để chị hoạt động giúp đời

Đánh đuổi giặc Pháp cứu nòi Việt ta

Chị là gái đảm trong nhà

Thông minh đức độ thực thà giỏi giang

Tâm trí sáng tựa ngọc vàng

Thương cha – kính mẹ dân làng đều hay

Dẫu chẳng được đi đó đây

Nhưng chị cũng hiểu đủ đầy việc chung

Cả khi Dì đi lấy chồng

Chị ở chăm Ngoại mà không ngại ngần

Những ngày Ngoại sắp xa trần

Chỉ có mình chị đỡ đần Ngoại thôi

Cả khi tắt lửa tối trời

Thầm thì với Ngoại để vơi nỗi sầu

Mọi việc mình chị lo âu

Thương Ngoại nhớ mẹ mà sầu ruột gan

Cuộc sống đang lúc cơ hàn

Cảnh dân lao động lầm than tháng ngày

Thế mà mình chị một tay

Chăm nhà bên nội – bên này ấm êm

Kể chi mưa nắng ngày đêm

Việc nhà việc họ lại thêm việc làng

Việc gì chị cũng sẵn sàng

Một thân gái nhỏ đảm đang mọi đường

Nhìn bà con thấy xót thương

Nghĩ sao phá cảnh tai ương cho đời

Thương dân nghèo khó khắp nơi

Đâu đâu cũng cảnh dưới thời Thực Dân

Lệ rơi! Xót cảnh lầm than

Lấy nhà mình để luôn bàn việc chung

Làm nơi hoạt động của vùng

Tìm người yêu nước tập trung luận bàn

Để giúp Duy Tân bình an

Nuôi giấu cán bộ bảo toàn tại gia

Chị cũng thành thật nói ra

Rằng không chồng để xông pha giúp đời

Không chồng con để thảnh thơi

Bận gia đình khổ, giúp đời cứu dân

Lấy chồng không phải không cần

Nhưng bị ràng buộc nhiều phần phải lo

Nên chị không cần đắn đo

Không cần suy nghĩ gì cho phiền lòng

Biết chị hoạt động nằm vùng

Giặc Pháp muốn diệt mà không cớ gì

Chúng muốn bắt đầy chị đi

Bằng chứng chưa có chúng đi rình mò

Khi bị lũ giặc nghi ngờ

Chị nhai tài liệu nuốt vô bụng liền

Bọn giặc xảo quyệt đê hèn

Chúng bắt trói chị rồi liền khảo tra

Chúng đánh hòng bắt khai ra

Chị quyết chịu đựng chẳng la - chẳng rằng

Một bể nước lạnh như băng

Chúng dìm chị xuống còn tăng đá vào

Chúng bàn ngâm chị thật lâu

Để bắt khai báo đi đâu việc gì

Nhưng chị vẫn cứ gan lì

Tao không khai đấy bay thì làm sao

Dù giặc mưu độc kế cao

Chị quyết không nói chúng nào biết chi

Cuối cùng giặc Pháp phải ghi

Chị không có tội cho đi về nhà

Nghe tin bè bạn gần xa

Tới thăm nghe chuyện xót xa giặc đày

Rồi chị mở hiệu thuốc ngay

Dân đến chữa bệnh càng ngày càng đông

Cũng là lá chắn bình phong

Làm nơi liên lạc việc chung luận bàn

Thương dân nhiều cảnh cơ hàn

Thuốc nam chữa bệnh tin loan nhà nhà

Giặc không cấm nổi dân ta

Nối đường liên lạc gần xa phong trào

Họp bàn cách cứu đồng bào

Tổ chức cướp súng - tiêu hao quân thù

Đề phòng bọn giặc kế sâu

Gặp anh Kiên để cùng nhau luận bàn

Là đầu bếp trại Thực Dân

Nên anh hiểu rõ thời gian trại này

Bàn nhau cướp súng ban ngày

Cả hai cùng hiểu việc này nguy nan

Anh Kiên dỡ ngói trèo lên

Rồi đem súng xuống từ trên mái nhà

Khi anh lấy được súng ra

Hết giờ điểm diện thế là lộ ngay

Anh bị giặc lùng suốt ngày

Đành vứt quần áo lộ ngay tên mình

Giặc Pháp một lũ súc sinh

Chúng đem cả bọn dân binh tìm về

Bắt được anh tại chốn quê

Chúng đem tra tấn thảm thê vô cùng

Chúng dùng cực hình bạo hung

Chúng tra - chúng đánh khảo cung suốt ngày

Buộc anh khai báo đường dây

Nghiến răng anh chịu đắng cay một mình

 Chúng xử anh án tử hình

Hòng để đe dọa dân mình khỏi theo

Hoàn cảnh lúc này mặt nghèo

Sau ngày (T.12/1918) tẩu súng chúng theo chúng rình

Chị Mai bàn với chị Thanh

Tháo cất quy lát - chôn nhanh gầm giường

Thế rồi gặp cảnh tai ương

Chúng nghi có chửa – trăm đường xót xa

Nghĩ dấu quy lát ắt là

Trông như bà chửa chúng tha là thành

Thế nhưng lũ giặc lưu manh

Chúng bắt tra tấn chúng hành khổ đau

Trăm trượng chúng đánh phủ đầu

Rồi đem vô ngục giam sâu mịt mù

Giam vùng Quảng Ngãi (02/12/1918) âm u

Chúng xử khép tội ngồi tù khổ sai

Chúng sử 9 năm tù đầy

Gian khó chị quyết không phai lời thề

Tù nhân khỏi bệnh được về

Chị tự lo liệu sớm khuya ở nhà

Nhìn dân đau ốm xót xa

Chị ở lại Huế để mà cứu dân

Thuốc chị cứu người xa gần

Tình thương của chị lan dần khắp nơi

Mẹ của Nguyễn Vịnh đón mời...

(Ghi lại là Mẹ Đại tướng Nguyễn Chí Thanh)

 Về Thừa Thiên để làm nơi cứu người

Quý bà – chị liền nhận lời

Về làm con gái cuộc đời đổi thay

Chị về núi Ngự nơi đây

Tìm đường thăm hỏi xứ này ra sao

Tìm thăm cụ Phan Bội Châu

Cụ từng trong cảnh ngục sâu tù đày

Thăm gặp Cụ ở chốn này

Hỏi han tình cảnh chống Tây thế nào

Cụ giúp ý dựng phong trào

Phải luôn cảnh giác, đề cao dân mình

Đồng bào ắt sẽ đồng tình

Sẵn sàng chống giặc hy sinh không màng

Chị viết ca ngợi Cụ Phan

Một nhà yêu nước lòng tràn niềm tin

Một đời vì nước quên mình

Bị giặc hành hạ hy sinh trong tù

Lòng dân nước Việt căm thù

Mong sao giải phóng ngục tù cho dân

Bấy giờ giặc Pháp mò lần

Chị lại lần nữa sa chân vào tròng

Hờn căn lũ giặc bất công

Phản lại bản án dù không cớ gì

Hàng ngày bắt trình đến đi

Bị pháp quản thúc ấy thì thảm thê

Không được tự do đi về

Thời gian cơ cực khó bề tìm nhau

Em chị có khác gì đâu

Cũng bị chúng bắt nhốt sâu tháng ngày

Chúng sợ móc nối đường dây

Phong trào lật đổ bọn Tây khắp vùng

Tù giam tra khảo lấy cung

Ai cũng một mực một lòng không khai

Chúng sợ tin đó biết bay

Tất Thành biết được chuyện này ra sao?

Gia cảnh đắng cay biết bao

Cha là Sinh Sắc gầy hao ốm mòn

 Lúc thác chẳng bên cháu con

Tại đất Đồng Tháp héo hon một mình

Thác không được gần gia đình

Nhờ dân Đồng Tháp nặng tình tiễn đưa

Ai giúp khấu đầu trình thưa

Cảm ơn già trẻ tiễn đưa cha mình

Phần mộ được đặt nghiêm minh

Đó là không công đức nghĩa tình bấy nay

Giặc Pháp lợi dụng chuyện này

Chúng liền tha chị có ngày viếng cha

Đến đất Đồng Tháp mặn mà

Thăm nơi cha ở ngôi nhà quạnh hưu

Thăm nơi cha nghỉ ngàn thu

Biết dân đã giúp chỉnh chu vẹn toàn

Cảm tạ rồi về Nghệ An

Đường dài thân gái muôn vàn gian lao

Về gặp họ hàng đồng bào

Báo việc cô được vì sao tha về

Tang cha không làm ở quê

Dòng họ cảm động thảm thê nỗi buồn

Đi đâu cũng nhớ về nguồn

Còn cụ Sinh Sắc ở luôn quê người

Cảnh nhà mỗi người một nơi

Đều vì việc nước ai thời đắn đo

Lúc này có chuyển phải lo

Nhật đảo chánh Pháp – khổ cho phong trào

Chị lại bị Pháp bắt vào

Nghi rằng cùng Nhật ùa vào đánh Tây

Pháp nghi chị giả làm thầy

Thân cận với Nhật để gây phong trào

Phong trào chống Pháp đang cao

Chúng lại bắt chị giam vào ngục sâu

Chị bị tra tấn phủ đầu

Nhưng quyết không nhận - không cầu cạnh chi

Càng thề chúng lại càng nghi

Chị bị quản thúc trình đi báo về

Bị đày vào Huế thảm thê

Nghiến răng chịu đựng quyết thề không khai

Bọn Pháp tra khảo đủ bài

Biết không hiệu quả đành sai Sứ vào

Khám Sứ buộc phải thả trao

Tha về nhưng chị đã nào được yên

Sổ Tri huyện chị có tên

Hàng ngày chúng vẫn gọi lên đệ trình

Hàng ngày nghe ngóng tình hình

Làm ăn buôn bán linh tinh để chờ

Phong trào cần có thời cơ

Khách đến mua thuốc giả vờ đấy thôi

Sắm vai nghiện ngập cho rồi

Đưa mắt ra dấu hẹn nơi họp bàn

Gặp nhau phân việc trước sau

Phong trào nổi dậy để mau thắng thù

Lan nhau khi ở chiến khu

Việt Minh chuẩn bị mùa thu tràn về

Nhanh truyền khắp chợ cùng quê

Kéo dân ủng hộ đứng về Việt Minh

Vùng lên giải phóng quê mình

Dân nghèo nổi dậy biểu tình khắp nơi

Vì dân chẳng phút nghỉ ngơi

Phần vì gia cảnh một đời lo âu

Bất kỳ chị đi đến đâu

Chúng đều canh giữ thay nhau đêm ngày

Suốt đời cơ cực đắng cay

Hai tám năm chẵn tù đày khắp nơi

Chị vẫn không than một lời

Hiên ngang bất khuất cả đời vì dân

Giam cầm tàn hại tấm thân

Kiên cường chống giặc – một phân không rời

Chị mang bệnh đến cuối đời

Lúc thác chẳng có ai thời lo tang

Tên chị ghi trong sử vàng

Tấm lòng soi sáng những trang anh hào

Chị không một phút nao lòng

Quyết tâm một dạ một lòng vì dân

Đến khi vĩnh biệt cõi trần

Vẫn còn đau đáu việc dân chưa tròn

 Gia đình có 4 người con

Sinh Xin đi sớm chỉ còn lại ba

Chị em luôn sống xa nhà

Tất Thành quyết chí bôn ba tìm đường

Sau buổi chia tay nhớ thương

Tất Thành chào bạn lên đường đi xa...

Rằng bạn nên ở lại nhà

Nếu không sẽ gặp phiền hà đến thân

Chia tay lòng dạ bần thần

Đường vào Quảng Ngãi nhọc nhằn bơ vơ

Tìm lái kẹo hỏi đi nhờ

Được lên xe ngựa mong chờ bình yên

Gặp được người bạn tâm hiền

Cho đi nhờ để đỡ phiền đường xa

Lên xe Thành ngồi nhìn ra

Ngắm phong cảnh đẹp thật là ước mơ

Hải Vân đèo phủ sương mờ

Hổ vằn vồ ngựa hết nhờ đường xa

Ngựa chết chủ như mất nhà

Bởi mất Bạch Mã cũng là thất cơ

Bởi đây là chuyện chẳng ngờ

Mọi người an ủi hàng giờ mới yên

Đào hố chôn nhựa ngay bên

Tất Thành lời lẽ động viên ôn tồn

Đành rằng ngựa chết phải chôn

Chủ cứ gào khóc bởi còn gì đâu

Đường còn xa – rừng thì sâu

Mọi người bàn kế để mau lên đường

Kéo xe thay ngựa thảm thương

Tất Thành cũng phải đoạn trường như ai

Kéo xe một đoạn đường dài

Vào đến đất Quảng thấy ai cũng buồn

Tất Thành đổ bệnh ốm luôn

Tìm nhà xin trọ hỏi nguồn dân sinh

Bấy giờ Người có một mình

Sức lại quá yếu nên sinh mệt dài

Lòng buồn biết chuyện cùng ai

Đâu dân cũng nói một bài như nhau

Vì sao đói rách khổ đau

Đêm đêm Người ước mai sau giúp đời

Xem tuồng để hiểu thế thời

Nỗi đau dân nước làm Người xót xa

Dân xem đông đúc ngợi ca

Tất Thành theo dõi biết là chưa hay

Rồi Anh tìm gặp người thầy

Góp ý giúp sửa chỗ này chỗ kia

Muốn hát người xem sẻ chia

Lời ca làm điệu là chìa khóa đây

Trưởng đoàn nghe nói hiểu ngay

Cảm ơn Người của bậc thầy muôn dân

Nhận lời góp ý ân cần

Mong sau Người có phúc ân cho đời

Thư sinh vóc dáng của Người

Ở đâu người cũng góp lời giúp dân

Tất Thành dịu giọng ân cần

Vô Bình Định gặp người thân lúc này

Cha ở Bình Khê ai hay?

Đoàn tuồng biết rõ quan thầy nói ra

Là quan Sinh Sắc đó mà

Một mình quan sống một nhà Bình Khê

Quan luôn giúp đỡ dân quê

Thương người nghèo khó mọi bề chẳng vơi

Nếu giúp mà chẳng thảnh thơi

Hại dân thì khổ muôn đời cháu con

Nên người quyết sống cho tròn

Luôn dùng đạo lý sắt son cứu người

Trong lòng trăn trở đầy vơi

Mong sao để giúp người đời hết đau

Chợt thấy con mình vô đây

Buồn vì con đến chốn này lập thân

Tất Thành gặp cha phân trần

Con thăm cha để tỏ phân ngọn ngành

Con cha giờ đã trưởng thành

Vì muốn cứu nước để giành tự do

Nên con tự ý lần mò

Nhờ đoàn tuồng chỉ - thăm lo cha già

Cha nhìn con lòng xót xa

Bởi cha day dứt muôn nhà đớn đau

Oan khiên dân chịu đè đầu

Mà cha già yếu lo âu được gì?

Thương cha con hãy nghĩ suy

Tìm đường cứu nước con thì giúp cha

 Tất Thành mạnh dạn nói ra

Thưa cha con quyết đi xa nước mình

Cha xét xử có lý tình

Xin cha tin tưởng con mình mai sau

Dân oan cha phải đau đầu

Vì dân cha phải lo âu mọi đường

Cha con trò chuyện thêm thương

Tất Thành được dịp tỏ tường thêm ra

Tất Thành đề đạt với cha

Cho con thăm viếng xứ xa anh hào

Xem dân đất võ sống sao

Xin cha góp ý lúc nào con đi???

Tất Thành người quyết duy trì

Vô xứ Phan Thiết tìm khi giúp đời

Cha cho con đi tới nơi

Nhờ bạn cha giúp có lời không lo

Tất Thành quyết trí tìm dò

Tìm bạn cha để ông lo giúp Thành

Hồ Tá Bang - trường Dục Thanh

Xin cho con bạn - Tất Thành vô đây

Tới Dục Thanh để làm thầy

Dạy trường tiểu học và xây lối đàng

Vừa dạy học vừa mở mang

Thăm trò tìm đến xóm làng hàn huyên

Bè bạn quý Thành dịu hiền

Học sinh tôn kính một thiên Anh Tài

Quý người như thầy ít ai

Thương trò vất vả gái trai nhọc nhằn

Thầy thương bao cảnh khó khăn

Thầy trò cũng khổ thiếu ăn chẳng phiền

Nhà trường trọng thầy tài hiền

Tấm gương thầy giáo lan truyền khắp nơi

Thầy Thành gương sáng con ơi

Thầy luôn tận tụy không ngơi, vì trò

Khi trò buồn, ốm thầy lo

Chia sẻ hoàn cảnh thầy trò nghĩa ân

Học trò quý thầy vô ngần

Bè bạn đồng nghiệp mến thân mặn mà

Những giờ dạy sử nước ta

Thầy thường phân tích để mà nhớ lâu

Giúp cho trò hiểu thấu sâu

Tổ tiên nguồn gốc từ đâu bao giờ

Nên trò chăm học ước mơ

Mong thầy dạy sử từng giờ khắc sâu

Đến giờ sử thầy mở đầu

Giúp trò dễ hiểu ghi sâu từng phần

Hết giờ thầy lại phân vân

Ra ngoài biển ngắm tính dần đường đi

Dạy học Người vẫn duy trì

Nhưng muốn cứu nước phải đi Sài Gòn

Ngắm biển mà lòng héo hon

Người giữ lời hứa vẹn tròn với cha

May sao gặp người thật thà

Mặc dù chưa phải bạn Ta ngày nào

Khi anh bị bọn binh đao

Đánh vỡ hộp sọ máu trào tuôn ra

Tất Thành nhìn thấy xót xa

Xé áo đang mặc để mà buộc mau

Vô tình trí lớn gặp nhau

Chính Tư Lê đó về sau giúp Thành

Tư Lê luôn bị chúng rình

Phong trào bùng nổ đao binh lao vào

Chúng đánh vỡ sọ! máu trào

Đây là cơ hội trời trao bạn hiền

Nào vô tình gặp tự nhiên

Tư Lê hứa giúp giải phiền một phen

Bàn đi Sài Gòn ngay liền

Quay lại phòng ở thầy biên mấy dòng

Đi đi lại lại quanh phòng

Viết thư từ biệt mà lòng phân vân

Có chút tiền để nuôi thân

Gửi trường mua sách góp phần dựng xây

Đầu giường để lại tiền này

Cùng thư ly biệt đi ngay Sài Gòn

Ra đi lòng dạ bồn chồn

Vì dân còn khổ Người còn phải đi

Quay lại trường thầy nghĩ suy

Mai thầy vắng bóng trò thì ra sao

Vắng thầy khắp trường xôn xao

Trò thì ngơ ngác ai nào rõ hay

Vô phòng tìm thấy thư thầy

Những dòng tâm huyết đi xây mở đường

Tạm biệt trò – đi muôn phương

Là thầy tìm hướng – tìm đường đấu tranh

Rời trường tiểu học Dục Thanh

Thầy Nguyễn Tất Thành chỉ mới hai mươi

Được đi Sài Gòn Người cười

Bởi đã toại ý thảnh thơi trong lòng

Bấy lâu thầy đợi thầy mong

Bây giờ đã thỏa tấm lòng ước ao

Thầy được bạn tốt đưa vào

Sài Gòn Thành phố xôn xao vui buồn

Người thay đổi tên gọi luôn

Là Văn Ba, ý gốc nguồn trước sau

Tư Lê hiểu nghĩa tình sâu

Vững tâm thấy bạn bắt đầu lo xa

Đi thăm đường phố cửa nhà

Thấy cảnh nhộn nhịp vào ra tưng bừng

Người giàu kẻ khó không lường

Người tìm nguồn gốc tận tường xa xôi

Bởi đâu có cảnh ngược đời

Bởi đâu vinh – nhục ai thời dựng lên

Giờ đây xây móng đắp nền

Sông sâu biển lớn trí bền vượt qua

Rồi Người xem xưởng xem nhà

Vào ba son để muốn là làm thuê

Tuy công việc khổ trăm bề

Tranh thủ đọc báo chẳng nề ngày đêm

Rồi Người tính kế kiếm thêm

Đạp xích lô nối màn đêm sang ngày

Mua thêm sách báo đó đây

Tìm hiểu cách sống phường này phố kia

Cảnh ngày rồi cảnh đêm khuya

Cơm nhà gạo chợ sẻ chia từng phần

Người thương cảnh sống bụi trần

Xem dân đói khổ cực thân một đời

Cùng làm dân thợ khắp nơi

Cu ly khuân vác tả tơi đen sì

Nhiều khi đuối sức ngất đi

Phải nhờ bè bạn kiên trì chăm cho

Nhìn người bệnh thấy mà lo

Bạn khuyên việc nặng phải đo sức mình

Việc làm là để mưu sinh

Cố! Mà bị bệnh khổ mình trước tiên

Nhưng Người không hề ngồi yên

Băn khoăn suy nghĩ buồn phiền thương dân

Xót xa thương cảnh phong trần

Mong đuổi hết lũ thực dân bạo tàn

Ngày làm đêm thức lo toan

Dạy bạn học chữ để bàn việc cao

Dạy bạn gây dựng phong trào

Xóa bỏ cờ bạc bảo nhau kết đoàn

Người luôn giúp thợ cơ hàn

Trong gian khó phải lo toan bao điều

Giúp thợ thì phải thương yêu

Để người được giúp nói điều nghĩ suy

Nghĩa tình bạn thợ duy trì

Đến khi có việc khó gì người lo

Dù cho việc nhỏ công to

Anh em đoàn kết cả kho người làm

Tất Thành thấy học thì ham

Còn chuyện cờ bạc chẳng làm Người mê

Người khuyên bạn chớ ham mê

Sa vào cờ bạc sẽ khê một đời

Gái nhỏ út Huệ xinh tươi

Con người bạn thợ nét người dễ thương

Xa gần đưa chuyện khiêm nhường

Rằng Người nên có bạn đường đỡ nhau

Tất Thành trước vẫn như sau

Quyết không lấy vợ để hầu việc dân

Cha Tôi chẳng hề phân vân

Chỉ muốn Tôi hướng về dân nước nhà

Lời dạy cha Tôi nói ra

Những việc chân chính đứng ra con làm

Còn Tôi không thể vì ham

Lấy vợ hầu bố biến là người phu

Nước dân trong cảnh mịt mù

Riêng tư chưa nghĩ để tu giúp đời

Tôi còn muốn vượt biển khơi

Tìm đến các nước để thời học thêm

Tôi nguyện chân cứng đá mềm

Quyết tâm xóa sạch màn đêm cho đời

Nước Pháp xa cách trùng khơi

Tôi đọc sách báo quả thời rất hay

Nước họ lắm kẻ nhiều thầy

Tại sao họ đến chiếm ngay nước mình

Họ rằng dân họ văn minh

Sao họ đến cướp nước mình khắp nơi

Tôi đã nghiên cứu từng lời

Lòng đã quyết trí một thời xông pha

Tôi quyết định sẽ đi xa

Dùng nghề làm thợ bôn ba chẳng ngần

 Gặp cha Sinh Sắc ân cần

Trình bày tỏ ý xả thân giúp đời

Cha mừng con đã hiểu thời

Tìm ra chân lý sáng ngời giúp dân

Cha mong con được mạnh chân

Để con cất bước khỏi ngần ngại chi

Trước khi tạm biệt chia ly

Người cha thể hiện những gì bấy lâu

Ngờ đâu lần cuối là đầu

Tình sâu nghĩa nặng bao năm mong chờ

Chia tay cảnh tượng như mơ

Cha ôm con nói hàng giờ từng câu

Tất Thành ngậm ngùi cúi đầu

Òa lên nức nở thốt câu đáy lòng

Cha người an ủi trông mong

Đừng khóc như vậy đau lòng cha thêm

Nghe lời cha nói ấm êm

Người lau giọt lệ lòng thêm nghẹn ngào

Cha dặn con tâm phải cao

Tìm đường cứu nước ghi vào cho sâu

Gương xưa sử tạc trên đầu

Nước mất thời phải cùng nhau giúp đời

Thắng rồi đâu được thảnh thơi

Lũ giặc vẫn đến cướp trời nước ta

Con hãy dũng cảm đứng ra

Muốn giúp nước phải đi xa tìm tòi

Tìm đường cứu nước cứu nòi

Để dân thoát cảnh tôi đòi thuế sưu

Việc đó cha muốn dắt dìu

Xong vì già yếu có mưu chẳng thành

Con đi thời hãy về nhanh

Để dân thoát khổ mau giành tự do

Về nước chèo lái con đò

Đưa dân tới bến tự do hòa bình

Rồi cha trầm ngâm lặng thinh

Lấy tiền gom góp của mình cho con

Tiền dành bấy lâu hãy còn

Cha đưa để đỡ cho con lúc này

Đưa con chút vốn dựng xây

Con cần nhớ nhé – tiền này công cha

 Tất Thành đón nhận món quà

Để khi cách biệt làm cha yên lòng

Thế là thỏa nỗi ước mong

Cha con ly biệt một lòng vì dân

Ôm cha mà dạ phân vân

Mong cha ở lại - bước chân ra về

Trở lại xóm chợ xưa kia

Bàn Tư Lê hãy xin thề vì dân

Tư Lê tỏ ý ngại ngần

Không dám ước hẹn ngại thân cơ hàn

Sợ rằng lâm cảnh nguy nan

Không theo Thành được xin bàn rút lui

Mình Anh Ba lại ngậm ngùi

Tìm đường cứu nước Anh lui đến tầu

Xuống tầu của Pháp lo âu

Chỉ sợ không nhận vò đầu nghĩ suy

Không còn có kế sách gì

Nhờ thuyền trưởng giúp anh đi đúng đường

Thuyền trưởng tỏ ý mến thương

Trông dáng mảnh dẻ đời thường bút nghiên

Trông mặt Anh Ba dịu hiền

Thuyền không việc nhẹ vác khiêng cả ngày

Anh Ba chìa đôi bàn tay

Tôi đã làm việc đêm ngày khó khăn

Nhìn tay chai sạn nhọc nhằn

Anh xin thuyền trưởng nhắc cân lúc này

Thuyền trưởng gật đầu nhận ngay

Phân làm đầu bếp suốt ngày thâu đêm

Được nhận Người hết lo phiền

Quay về xóm thợ một đêm cuối cùng

Giờ phút ly biệt vui chung

Anh em hoan hỷ rồi cùng chia tay

Đêm nay khác hẳn mọi ngày

Người đi kẻ ở chẳng hay chút nào

Anh em buồn bã làm sao

Xa nhau chẳng muốn nói lời chia ly

Anh Ba chẳng biết nói gì

Lặng yên chờ sáng để đi xuống tầu

Mọi lời chân tình chúc nhau

Anh đi thành đạt ý cầu vì dân

Út Huệ tiễn anh phân trần

Nhìn anh đi – út tủi thân vẫn chào

Út Huệ nắm cơm gửi trao

Giờ phút đón nhận ghi vào trong tâm

Anh nói dân khổ âm thầm

Người đi người ở phải tâm cho bền

Út Huệ thì thầm khấn bên

Mong sao bể lặng – sóng êm giúp Người

Giúp anh vượt biển xa khơi

Trời thương độ mệnh anh thời bình an...

(Còn tiếp ở phần sau à)